فسخ قرارداد در چه حالاتی ممکن است؟

قرارداد

منشاء ایجاد حق فسخ: طرفین می توانند ضمن عقد یا خارج از آن برای یک یا هر دو طرف معامله یا شخص ثالث حق فسخ قایل شوند. به این حق اصطلاحاً خیار شرط گفته می شود. در این خصوص مادتین 399 و 400 ق.م چنین مقرر داشته است: «در عقد بیع ممکن است شرط شود که در مدت معین برای بایع یا مشتری یا هر دو یا شخص خارجی اختیار فسخ معامله باشد.» و« اگر ابتدا مدت خیار ذکر نشده باشد، ابتدای آن از تاریخ عقد محسوب است والا تاریخ قرارداد متعاملین است.»

حکم قانون

منشاء ایجاد حق فسخ: قانون در برخی موارد برای جلوگیری از ضرر ناخواسته از قرارداد به طرف متضرر یا مغرور حق می دهد که بتواند با فسخ قرارداد از ضرر بیشتر جلوگیری می کند. بهعنوان مثال، در خصوص عقد اجاره مواد 478 و 479 ق.م چنین مقرر داشته است: « هرگاه معلوم شود عین مستأجره درحال اجاره معیوب بوده مستأجر می تواند اجاره را فسخ کند یا به همان نحوی که بوده است اجاره را با تمام اجرت قبول کند ولی اگر موجر رفع عیب کند به نحوی که به مستأجر ضرری نرسد مستاجر حق فسخ ندارد.» و « عیبی که موجب فسخ اجاره می شود عیبی است که موجب نقصان منفعت یا صعوبت در انتفاع باشد.»

اثر فسخ قرارداد

اثر فسخ نسبت به آینده است و موجب می شود که عقد از زمان انشاء فسخ منحل و آثار آن قطع شده و به گذشته تسری پیدا نکند.

بنابراین منافع ای که مورد معامله داشته، اصولاً تا زمان فسخ، باید مال کسی باشد که به واسطه عقد مالک شده ولی چون نمائات و منافع متصله را نمی توان از مورد معامله جدا کرد، لذا منافع منفصله زمان فسخ معامله، مال کسی است که به واسطه عقد مالک شده و پس از فسخ معامله، مال کسی است که به واسطه فسخ مالک می شود.

ادامه مطلب در:   

فسخ قرارداد و نحوه فسخ قرارداد اجاره پیش از موعد