مهریه چیست؟/ شرایط آن کدامند؟
تعریف مهریه
مهریه یا اصطلاح قدیمی‌تر آن که یعنی «کابین» به مالی گفته می‌شود که زوج زمان عقد نکاح اسلامی به زوجه خود می‌پردازد یا مکلف به پرداخت آن می‌شود. برخی از مورخین بر این باورند که مهریه از گذشته در دو دین یهودیت و اسلام وجود داشته و اکنون نیز در بین بعضی از جز ارکان عقد نکاح محسوب می‌شود
سکه‌های طلا موردی است که معمولا برای مهریه دختران مسلمان ایرانی در نظر رفته می‌شود که تعداد آن به بسته به توافق طرفین دارد. تا پیش از سال 1391 در ایران برخی از مردان به علت ناتوانی در پرداخت مهریه زندانی می‌شدند اما با تصویب قانون حمایت از خانواده که در اسفند 1393 اجرایی شد، ناتوانی در پرداخت مهریه‌های بالای 110 سکه، مشمول زندان رفتن مرد نمی‌شود و زندانی شدن مرد با توافق طرفین و قسط بندی مهریه حذف می‌شود. در مهریه عند الاستطاعه اگر زن تقاضای مهریه نماید، این تکلیف بر عهده اوست که ثابت کند مرد از دارایی و اموال کافی جهت پرداخت مهریه برخوردار است و بر عکس مرد در اینجا نیازی ندارد که برای دادگاه دلیل بیاورد که قادر به پرداخت مهریه نیست.
نحوه وصول «مهریه» زنان یکی از موضوعاتی است که در لایحه برنامه ششم توسعه با تغییراتی روبه‌رو شده است. موافقان تغییر نحوه وصول مهریه زنان در لایحه برنامه ششم توسعه ضمن تأکید بر این‌که با این تغییر، وصول مهریه با سرعت بیشتری انجام می‌گیرد، بیان کرده‌اند که با تصویب بند سوم ماده 28 لایحه برنامه ششم توسعه به محض مراجعه زنان به ادارات اجرایی سازمان ثبت اسناد و املاک به راحتی میتوانند مطالبات خود را وصول کنند. آنها تأکید دارند با این روش حتی اقداماتی چون توقیف اموال و ممنوع‌الخروجی طرف مقابل را هم می‌توان محقق کرد.
مواردی که قابلیت عیین شدن به هنوان مهریه را دارند:
- عین باشد مثل باغ
- دین باشد مثل چک، سفته، برات
- منفعت باشد مانند منفعت باغ
- انجام کار مثل ساختمان خانه
- آموزش باشد مثل آموزش قرآن و نقاشی
- حقوق مالی باشد مثل سر قفلی یا حق تألیف ترجمه ها
شرایط تعیین مهریه
- مالیت داشتن: مرد نمی تواند بگوید تمام اکسیژن تهران را مهریه قرار می دهم.
- قابل تملک باشد: مرد نمی تواند میدان آزادی را مهریه همسرش قرار بدهد، زیرا جزو اماکن عمومی است.
- معین باشد: یعنی مجهول نباشد؛ یعنی نمی تواند فلان جواهری را که در ته اقیانوس آرام است ، مهریه قرار دهد.
اعسار چیست؟
عسار از ریشه «عُسر» که واژه‌ای عربی است، مشتق می‌شود و به معنای نیازمند شدن یا تهی‌دستی است و در حقوق، صفت کسی است که تاجر نبوده و به جهت کافی نبودن دارایی‌اش یا عدم دسترسی به آن، قدرت پرداخت بدهی‌های خود یا هزینه‌های دادرسی را نداشته باشد.
مراحل و شرایط دریافت گرفتن مهریه
مخالفان این شیوه درحال اصلاح اما معتقدند در شیوه فعلی زنان با مراجعه به دادگاه و اقامه دعوی برای دریافت حق مهریه‌ای خود باید 3 ونیم‌درصد میزان خواسته را پرداخت کنند و از حق اعسار نیز برخوردارند اما براساس بند سوم ماده 28 لایحه برنامه ششم توسعه، زنان برای مطالبه مهریه خود در مرحله بدوی باید به ادارات اجرای مفاد اسناد رسمی لازم‌الاجرای سازمان ثبت اسناد و املاک مراجعه کنند که در این شیوه زنان در مرحله نخست درخواست مهریه خود باید 5 درصد میزان خواسته را پرداخت کنند، کما این که در این شیوه زنان از حق درخواست اعسار هم محروم خواهند شد.
ممکن است زنی از نظر شرعی مهریه خود را به همسرش ببخشد ،اما از نظر قانونی این حق به قوت خود باقی است و یا حتی به شکلی دیگر ، دستخطی که مثلا مردی با اجبار یا در شرایط دیگری از همسر خود مبنی بر بخشش مهریه بگیرد نیز دلیلی قانع‌کننده برای دریافت مهریه نیست و ارزش حقوقی ندارد.
از نظر قانونی، مهریه تنها در دادگاه یا محضر قابل دریافت و پرداخت است و حتی در شکل دیگر ماجرا، اگر مردی خودرو ، خانه یا شی دیگری را برای همسرش به عنوان مهریه بخرد، تا وقتی که این مساله در عقدنامه یا محضر با عنوان مشخصی مانند 3 دانگ از خانه بابت مهریه به همسرم داده شد ، بیان نشود آنچه به این طریق به نام همسر ثبت می‌شود، در صورتی که زن نپذیرد بخشی از مهریه است، تنها در حکم هدیه خواهد بود.
اعسار در مهریه چیست؟
ریشه مهریه صداق و دوستی بوده است که مرد برای ازدواج یک هدیه‌ای را به زن پرداخت می‌کند. بنابر این اصل مرد هم باید مهریه را در کمال خوشی و آرامش تقدیم کند. امروزه این صداق، نشانه دوستی و مهر، به سمت‌وسویی رفته که اکثرا از طریق مجاری دادگاه و با توسل به قوای قضائی این موضوع را پیگیری می‌کنند.
سوالات مرسوم در مورد مهریه:
- تحت چه شرایطی مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد؟
تحت هر شرایطی مهریه به زن تعلق می‌گیرد مگر در صورت بذل مهریه از طرف زن.
- آیا زن میتواند مهریه خود را درقبال طلاق توافقی بذل کند؟
بله زن میتواند در ازای طلاق توافقی مهریه خود را بذل کند.
- زن از چه طریقی میتواند برای وصول مهریه اقدام کند؟
زن میتواند از طریق توقیف اموال مرد از اجرای ثبت و یا تنظیم دادخواست از دادگاه برای مطالبه مهریه اقدام کند.
- آیا مرد باید مهریه زن را به صورت نقدی پرداخت کند؟
در صورتی که اعسار مرد پذیرفته شود به صورت اقساط پرداخت خواهد شد.
- بعد از فوت زن مهریه ایشان از طرف وراث قابل مطالبه است؟
بله وراث زن مانند پدر و مادر ایشان میتوانند مهریه زن را از مرد مطالبه کنند.
- در چه صورتی زن میتواند 1000 سکه عندالاستطاعه را به عنوان مهریه مطالبه کند؟
در صورتی که زن از مرد اموالی را معرفی و توقیف کند قابل مطالبه است.
- اگر مرد خودرویی را به نام زن کرده باشد آیا زن مجددا میتواند مهریه خود را از مرد بگیرد؟
بله حتی با وجود خرید خودرو برای مرد، زن میتواند مهریه خود را از مرد مطالبه کند.
- آیا زن میتواند از پذیرش اعسار مرد امتناع کند؟
خیر پذیرش اعسار مرد با دادگاه است و زن در پذیرش آن صلاحیتی ندارد.
- آیا برای مطالبه مهریه عند المطالبه هم زن باید مال معرفی کند؟
خیر مرد ملزم خواهد بود که مهریه عندالمطالبه را تحت هر شرایطی پرداخت کند.
- در صورتی که رابطه نامشروع زن اثبات شود دیگر مرد ملزم به پرداخت مهریه نخواهد بود؟
حتی در صورت اثبات رابطه نامشروع زن مهریه به ایشان تعلق می‌گیرد.
- در صورتی که زن از عدم استطاعت مالی مرد اطلاع داشته باشد نمی‌تواند مهریه خود را بگیرد؟
خیر زوجه در هر زمانی میتواند مهریه خود را مطالبه کند.
- آیا زن میتواند به جای تعیین سکه در مهریه سه دانگ از ملکی را از مرد بگیرد؟
بله در سند ازدواج می‌توان قسمتی از ملک را به عنوان مهریه در نظر گرفت که بعد از ثبت نکاح باید به نام زن انتقال داده شود.
- در صورتی که طلاق از طرف مرد باشد باید مهریه قبل از طلاق پرداخت شود؟
خیر. مهریه میتواند به صورت اقساط بعد از طلاق نیز به زن پرداخت گردد و حتما نیازی به پرداخت قبل از طلاق نیست.
برای اطلاعات بیشتر اینجا را کلیک کنید.