سرقفلی را بهتر بیاوزیم
سرقفلی را بهتر بشناسیم
برای یافتن مفهوم عرفی سرقفلی، مراجعه به قانون یا حتی کتاب کفایت نمی‌کند؛ چرا که سرقفلی
در حقوق ایران از بدو امر ریشه در عرف داشته و مفهوم واقعی آن در رابطه بین تجار و کسبه و در میان مردم عادی قابل درک است.
امروزه بیشتر مغازه‌های قدیمی که در مکان‌های ارزشمند و تجاری بازارهای شلوغ شهرهای بزرگ و کوچک کشورمان واقع
شده‌اند دارای سند سرقفلی عادی یا رسمی می‌باشند.
که بر اساس این اسناد اداره دارایی و شهرداری‌ها دارنده واقعی مغازه را صاحب سرقفلی می‌دانند
و اعتبار خیلی از تجار بزرگ نیز همان سرقفلی مغازه می‌باشد که در برخی موارد حتی ارزش میلیاردی دارد. این در حالی است
که مقنن کشورمان همیشه برای عبور از فیلتر حساس شورای نگهبان و تأمین مشروعیت قوانین و مقررات سرقفلی
که یکی از مهمترین میادین مناقشه صاحب نظران بوده با گریز از واقعیت‌های پا گرفته در جامعه از تصویب قوانین منطبق
با واقعیت‌های بیرونی عاجز بوده است و متأسفانه قوانین تصویبی در این مورد به جای حل مشکلات مردم، منشأ
اختلاف عقیده و چالش‌‌‌‌های مختلف شده‌اند. به طوری که، امروزه مردم با تمسک به عقیده عرف، سرقفلی مغازه را اعتبار خود می‌دانند در حالی
که مقنن به چشم یک اجاره ساده به آن می‌نگرد. علیرغم این‌که در عرف، مدت در سرقفلی دارای هیچ اهمیتی نیست،
مقنن با توجه به اجاره بودن رابطه مالک و صاحب سرقفلی، مدت را از اساسی‌ترین ویژگی‌های آن می‌داند
و در حالی که کسبه و تجار از واگذاری سرقفلی ملک خود سخن می‌گویند مقنن از وجهی که
در این میان مبادله می‌شود تحت عنوان سرقفلی یاد می‌کند و بالاخره زمانی که مالک ملک با انتقال سرقفلی مغازه خود بر این باور است
که مغازه متعلق به صاحب سرقفلی می‌باشد و نمی‌تواند او را از آن جا بیرون کند. مگر در مواردی که ملک‌اش مورد تعدی یا تفریط قرار می‌گیرد،
مقنن با دادن اختیار تام و مطلق به وی او را تشویق می‌کند تا عقیده واقعی خود را کتمان کرده و با بهانه‌های مختلف
که قانون برایش فراهم آورده است تعادل اقتصادی و تجاری ایجاد شده را بر هم زده و مستأجر را تحت فشار قرار دهد و البته می‌توان چندین مورد
دیگر از این موارد را بر شمرد و نهایتاً نتیجه گرفت که مقنن با بی‌اعتنایی به عرف جامعه
و صرفاً با رجوع به منابع فقهی به تصویب قانون پرداخته که ما حصل
این اقدام اگر متروکه شدن مقررات را در پی نداشته باشد، مسلماً قوانین را به منشأ واقعی مشکلات تبدیل خواهد کرد.
از آنجا که سرقفلی اولین بار در عرف پدیدار شد و در واقع مفهوم سرقفلی به نوعی زاده عرف است و حتی وجود
سرقفلی در عرف علت اصلی پیش بینی آن در قانون بوده، بررسی سرقفلی به عنوان یک پدیده حقوقی عرفی
در فرهنگ لغت که به مفهوم لغوی الفاظ می‌پردازد اجتناب‌ناپذیر است. در همین راستا در ابتدا به بررسی مفهوم لغوی سرقفلی
در فرهنگ لغات می‌پردازیم و سپس سرقفلی را از دیدگاه حقوقدانان و عرف بررسی خواهیم کرد .
همچنین در ادمه تعاریف برای سرقفلی مغازه، در نهایت در انواع سرقفلی عرفی را به بحث خواهیم نشست تا ضمن روشن شدن
مفهوم لغوی و اصطلاحی آن رابطه بین سرقفلی و حق کسب و پیشه به‌واقع روشن شود