سفارش تبلیغ
صبا ویژن

اعسار چیست؟/ شرایط مسعر کدامند؟

معنی لغوی اعسار

 اعسار از ریشه «عُسر» که واژه‌ای عربی ا‌ست، مشتق می‌شود و به معنای نیازمند شدن یا تهیدستی ا‌ست و در حقوق، صفت کسی ا‌ست که تاجر نبوده و به جهت کافی نبودن دارایی‌ اش یا عدم دسترسی به آن، قدرت پرداخت بدهی‌ های خود یا هزینه‌ های دادرسی را نداشته باشد.

طبق مقررات قانون تجارت، چنانچه تاجری مدعی اعسار باشد باید ابتدا دادخواست ورشکستگی دهد و سپس با اثبات ادعای وی، معافیت از پرداخت هزینه‌های دادرسی شامل حال وی خواهد شد.

 چه کسی معسر است؟

 خوشبختانه مقنن در ماده 6 قانون جدید محکومیت‌های مالی، معسر را کسی می‌داند که به دلیل نداشتن مالی به‌ جز مستثنیات دین، قادر به تأدیه دیون خود نباشد و همچنین عدم قابلیت دسترسی به مال در حکم نداشتن مال است. البته اثبات عدم قابلیت دسترسی به مال برعهده مدیون(معسر) است. مجالی است به صورت موردی شرایط معسر بودن توضیح داده شود.

  1. مدعی اعسار نباید تاجر باشد: قانون تجارت، تاجر را شخصی که شغل معمولی خود را معاملات تجاری قرار دهد تعریف کرده است و به صراحت ماده 512 قانون آیین دادرسی مدنی و ماده 15 قانون اجرای محکومیت‌های مالی مصوب 94 تاجر نمیتواند مدعی اعسار باشد از این رو اگر فردی تاجر، امکان پرداخت هزینه دادرسی با دیون خود را نداشته باشد بایستی برابر مقررات قانون تجارت دادخواست ورشکستگی تقدیم نماید.
  2. مدعی اعسار نباید شخص حقوقی باشد: برابر تصریح ماده 504 قانون آیین دادرسی مدنی و ماده 6 قانون محکومیت‌های مالی مصوب 94 که از کلمه «کسی» برای معسر استفاده کرده است، اشخاص حقوقی نمی‌توانند مدعی اعسار باشند و صرفاً فرد حقیقی مشروط بر اینکه تاجر نباشد می‌تواند دادخواست اعسار تقدیم نماید؛بنابراین دادخواست اعسار از تجار و اشخاص حقوقی پذیرفته نمی‌شود. این اشخاص ‌در صورتی‌ که مدعی اعسار باشند باید رسیدگی به امر ورشکستگی خود را درخواست کنند.

اگر دادخواست اعسار از سوی اشخاص حقوقی یا اشخاصی که تاجر بودن آن‌ها نزد دادگاه مسلم است طرح شود، دادگاه بدون اخطار به خواهان، قرار ردّ دادخواست وی را صادر می‌کند.

مزایای صدور حکم اعسار چیست؟

یکی از مباحث مهم اعسار، آثار آن و آگاهی از مزایای آن است. بر اساس قوانین در صورتی که حکم اعسار از سوی دادگاه صادر شود، فرد معسر از برخی مزایا برخوردار می‌شود که مهم‌ترین آنها عبارتند از:

  • کسی که مدعی اعسار باشد و این ادعای خود را هم در دادگاه به اثبات برساند از معافیت موقت برای پرداخت تمام یا قسمتی از هزینه‌های دادرسی بر خوردار می‌شود.
  • از جمله مزیت دیگری که قابل تصور است در بحث ممنوع‌ الخروج کردنِ فرد بدهکار است. مطابق قانون، مرجعِ اجراکننده‌ی رأی باید به تقاضای محکوم‌ له قرار ممنوع‌ الخروج بودن محکوم‌ علیه را صادر کند اما چنانچه حکم اعسار و ناتوانی محکوم‌ علیه از دادگاه صادر شده باشد، این قید ممنوع‌ الخروج بودن برداشته می‌شود.
  • مطابق قانون حمایت از خانواده ثبت طلاق موکول به پرداخت کلیه‌ی حقوق مالی زوجه (زن) است اما در صورتی که حکم قطعی مبتنی بر اعسار زوج (شوهر) یا تقسیط محکوم‌به (مثلا مهریه، جهیزیه، نفقه و سایر حقوق مالی زن) صادر شده باشد، طلاق بدون پرداخت کلیه‌ی حقوق مالی ثبت می‌شود اما زوج باید مطابق حکم دادگاه بدهی‌های خود را بر اساس زمان پیش‌بینی شده در حکم، بپردازد.
  • همچنین این فرد می‌تواند از حق داشتن وکیل معاضدتی و معافیت موقت از پرداخت حق‌ الوکاله‌ او برخوردار شود.

 

 تحول در مفهوم «اعسار» در قانون جدید اجرای محکومیت‌ های مالی

یکی از تحولات مهم این قانون تغییر در همین بخش است. بر اساس ماده 6 این قانون ‌«مُعسر کسی است که به دلیل نداشتن مالی به جز مستثنیات دین، قادر به تادیه دیون خود نباشد.»

تبصره این ماده نیز مقرر کرده است: «عدم قابلیت دسترسی به مال در حکم نداشتن مال است. اثبات عدم قابلیت دسترسی به مال بر عهده مدیون است.»

اوج تغییر در این حوزه را می‌توان در ماده 7 دید، جایی که قانون‌ گذار مقرر کرده است: «در مواردی که وضعیت سابق مدیون دلالت بر ملائت وی داشته یا مدیون در عوض دین، مالی دریافت کرده یا به هر نحو تحصیل مال کرده باشد، اثبات اعسار در قانون برعهده اوست، مگر اینکه ثابت کند آن مال تلف حقیقی یا حکمی شده است. در این صورت و نیز در مواردی که مدیون در عوض دین، مالی دریافت نکرده یا تحصیل نکرده باشد، هرگاه خوانده دعوای اعسار نتواند ملائت فعلی یا سابق او را ثابت کند یا ملائت فعلی یا سابق او نزد قاضی محرز نباشد، ادعای اعسار در قانون با سوگند مدیون مطابق تشریفات مقرر در قانون آیین دادرسی مدنی پذیرفته می‌شود.»